Σάββατο 26 Μαρτίου 2011

The American (2010)


To 1967 ο Mellville με τον 'Samourai' του άνοιξε το δρόμο για μια σειρά από φιλμ με ήρωα έναν πληρωμένο δολοφόνο. Κι ενώ στα 70’s έχουμε πληθώρα ανάλογων ταινιών, καθώς περνούσαν τα χρόνια οι εκπρόσωποι του εν λόγω sub-genre άρχισαν να λιγοστεύουν. To 2010 ο Anton Corbijn αποφασίζει να επισκεφτεί αυτό το είδος, συνεχίζοντας, θα έλεγε κανείς, από το σημείο που άφησε ο Michael Mann τον Vincent του Collateral δευτερόλεπτα πριν ξεψυχήσει.


Ο Jack/Edward/Mr. Butterfly είναι ένας πληρωμένος δολοφόνος. Zει σε διαρκή εγρήγορση και δεν δένεται με κανένα, που δε μπορεί “να εγκαταλείψει μέσα σε 30 δευτερόλεπτα, αν νιώσει την ένταση να έρχεται από την γωνία’’. Τον βρίσκουμε σε ένα στάδιο της ζωής του που έχει κουραστεί, που θέλει να αποδράσει, να κερδίσει λίγο χρόνο για να κάνει όσα απέφευγε από τη στιγμή που έπιασε το πιστόλι στο χέρι. Πηγαίνει σε χωριό της Ιταλίας για μια τελευταία αποστολή, όπου η γνωριμία του με έναν ιερέα και μια πόρνη δίνουν το φιλί της ζωής στην νεκρική καθημερινότητά του.


Δε μαθαίνουμε ποτέ το πραγματικό όνομα του ήρωα. Και δεν το μαθαίνουμε επειδή θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε από τους κινηματογραφικούς εκτελεστές του παρελθόντος. Όχι όμως κατά τη διάρκεια μιας σημαντικής αποστολής, όχι στο ζενίθ της καριέρας του. Στο μετά. Εκεί που η δουλειά έχει γίνει ρουτίνα. Εκεί που κάθε ανθρώπινο πλάσμα, του οποίου τη ζωή αφαίρεσε, κατατρώει ότι έχει απομείνει από την ψυχή του. Κουβαλά την κατάρα όλων των ηρώων που προηγήθηκαν – κι ενδόμυχα το ξέρει. Και προσπαθεί απεγνωσμένα να ξεφύγει από αυτή. Κι αγγίζει το όνειρό του στο φότο φίνις, αλλά δεν το κατακτά. Λίγο πριν το τέλος όμως, γνωρίζει ότι έφτασε κοντά. Και για αυτό αποχωρεί ευτυχισμένος…


Το φιλμ είναι βραδυφλεγές και αφαιρετικό, με πένθιμους ρυθμούς και μικρές λυρικές πινελιές. Κάποιοι θα δυσανασχετήσουν με την σημειακή πλοκή. Κάποιοι θα αγανακτήσουν με την εσωτερικότητα, που προσεγγίζουν δημιουργός και πρωταγωνιστής τον κεντρικό χαρακτήρα. Και κάποιοι (λίγοι πιθανότατα) θα μαγευτούν από την ιδανική εναρμόνιση των ρυθμών και της ατμόσφαιρας με την ιδιοσυγκρασία του ήρωα, θα βιώσουν σαν δική τους σταυροφορία τις απεγνωσμένες του προσπάθειες να διαφύγει το αναπόφευκτο και θα βρουν στον ‘Αμερικάνο’ ακόμα μια ταινία, που κάθε φορά που θα ξαναβλέπουν, θα ελπίζουν ότι η εξέλιξη της θα αλλάξει, γνωρίζοντας ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, αλλά αδυνατώντας κι αυτοί με της σειρά τους να αποδεχτούν την ύπαρξη μιας προδιαγεγραμμένης πορείας των πραγμάτων (πείτε την ριζικό, πείτε την ειμαρμένη, πείτε την όπως γουστάρετε), από την οποία η όποια παρέκκλιση είναι αδύνατη.


Ο ‘Αμερικάνος’ είναι για τα φιλμ με πληρωμένους δολοφόνους, ότι οι ‘Ασυγχώρητοι’ για το γουέστερν. Το κύκνειο άσμα, η ταινία που γράφει τον επίλογο του είδους, έναν επίλογο με εσωτερικό πάθος και περίσσια νοσταλγία. Είναι ένα ελεγειακό αριστούργημα που απευθύνεται στους (ελάχιστους;) εναπομείναντες ρομαντικούς, που θα αψηφήσουν λυσσαλέα τη μοίρα, ακόμα κι αν γνωρίζουν ότι στο τέλος θα φάνε τα μούτρα τους.


Αξίζει τον κόπο, διάολε!